به گزارش خبرگزاری حوزه از تهران، محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در جشنواره ملی نشان نیکوکاری که امروز، سه‌شنبه چهارم دی‌ماه در تهران برگزار شد، ضمن تشکر از برگزاری چنین همایش ارزشمندی، گفت: ابتکار ارزنده‌ای را در این بخش که ریشه در فرهنگ ایرانی ـ اسلامی دارد به خرج دادند و کاری بزرگ و سخت بود.
وی با اشاره تعداد مؤسسات خیریه فعال در کشور گفت: انتخاب یک خوب در میان خوبان کار مشکلی است. این حق را برگزارکنندگان به من می‌دهند که عذرخواهی کنم از کسانی که انتخاب نشدند اما اینجا همه خوبان هستند که انگیزه آنها معنوی و کمک به خلق خداست.
عارف با اشاره به اینکه کار خیر و امور خیریه در ذات مردم ماست و ریشه در ارزش‌های فرهنگی ما دارد، تصریح کرد: عموماً فرد خیر علاقه‌ای به معرفی خود ندارد. این یک مزیت برجسته و برخاسته از این اعتقاد است که ناظر و ارزیاب حقیقی، وجود دارد و ارزیابی خلق خدا لازم نیست اما این تقدیر وظیفه خلق خداست و قدردانی با هدف تکثیر امر خیر است.
معاون اول رئیس‌جمهور گفت: فعالیت‌های خیری موردی است به عنوان مثال سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی با بحران خوابگاه‌های دانشجویی و کلاس درس روبرو بودیم که خیرین در این راستا همت گماردند. برخی از خیرین در گذشته، مسن بودند و اعتقاد به استمرار کار خیر خود داشتند. یعنی موقوفاتی که مسئولیت نظارت بر اجرای دقیق موقوفه از این باب برعهده سازمان اوقاف است.
وی بر ضرورت آگاهی خیرین به نیازهای اجتماعی مردم اشاره و تأکید کرد: وقف امری پویا است. امور خیریه مقطعی و موردی به ویژه برای اداره امور و اجرای تعهدات، در جای خود ارزشمند است اما واقف باید به آن میزان آگاه باشد که متناسب با شرایط زمان کار خیر خود را انجام دهد. ممکن است در مقطعی با بحران کلاس درس روبرو باشیم بنابراین باید نهضت مدرسه‌سازی رخ دهد. این نهضت سه، چهار دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نهضت موفقی بود.
عارف اظهار کرد: گاهی ممکن است مسئولان نتوانستند، توجیهات لازم را برای امر وقف انجام دهند و در نتیجه خیلی نمود استفاده از امور خیر را در آن کار ویژه نمی‌بینیم. از روزهای اول انقلاب به دنبال آموزش، علم و فناوری بودیم. شاخص‌های اوایل انقلاب اصلا قابل قیاس با اکنون نیست و می‌بینیم از لحاظ سواد، صنعت و فناوری آن زمان در چه جایگاهی بودیم و اینک در چه جایگاهی هستیم. لازم بود در آموزش عالی خودکفا شویم که اولویت آموزش در ارتباط با قبل از دانشگاه را به خوبی جواب گرفتیم و اکنون وضعیت سواد آموزشی و شاخص‌های سوادآموزی در کشور خوب است اما در بخش دانشگاه و توسعه علم اگر بخواهیم صادقانه بگوییم غیر از خوابگاه‌سازی که خیلی برای خیرین ملموس است، در سایر بخش‌ها خیلی موفق عمل نشد.
وی ادامه داد: بنابر سند چشم‌انداز ۱۴۰۴، ایران باید در منطقه به لحاظ علم و فناوری و به تبع آن در سایر بخش‌ها جایگاه اول را کسب می‌کرد که متأسفانه با شاخص‌ها فاصله داریم. سهم پژوهش از تولید ناخالصی داخلی سه یا سه و نیم درصد بر حسب برنامه است و در هیچ برنامه‌ای به بیش از یک درصد نرسیدیم یعنی در عملکرد نسبت به جایگاه خیلی فاصله داریم. بر این باور هستیم که مزیت اصلی ما توسعه منابع انسانی است. چهره‌های نخبه و برجسته‌ای داریم که باید در تولید علم نقش داشته باشند تا در منطقه جایگاه تأثیرگذار داشته باشیم.
عارف تصریح کرد: اگر بنا باشد که صرفا به اتکای منابع دولتی باشیم در آینده نیز وضع به همین گونه است. بنابراین آنچه می‌خواهم بگویم این است که وقف علمی لازم است. نمی‌خواهم به زمینه‌های دیگر بی‌اعتنایی کنم و این سلیقه واقف است. واقف حق دارد در هر زمینه که تمایل دارد وقف انجام دهد.
معاون اول رئیس‌جمهور با بیان اینکه بسیاری از اموال دانشگاه تهران وقفی است، گفت: خلی سعی کردم به واقفی که مکانی را می‌خواست وقف خوابگاه دختران یک رشته خاص کند، بگویم این مکان را صرفا وقف خوابگاه دختران کند، نه یک رشته خاص چون این شرط سختی است.
وی تأکید کرد: وقف علمی، در راستای توسعه علم، فناوری و نوآوری و استفاده از فناوری‌های پیشرفته در امور کشور است. در طرح‌های اول پس از اسلام در ایران این وقف‌ها را می‌بینیم. وقف‌هایی که به ایجاد مدارس علمیه در قرن‌های آغازین پس از اسلام منجر شد و دانشمندان بزرگ مانند ابن‌سینا و فارابی منابع مورد نیاز خود را از طریق مردم تأمین می‌کردند. این وقف در اسلام ریشه دارد. وقف علمی باید صرف پیشبرد علم و آموزش شود که حداقل تا پیش از دانشگاه‌ها موفق بودیم و باید به دانشگاه تسری پیدا کند اما این وقف در بحث توسعه و فناوری جایگاهی پیدا نکرده است و این توسعه و فناوری نیازمند سرمایه‌گذاری برای آزمایشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها است که عموما بودجه‌های دولتی شاید از عهده آن برنیاید و نمی‌توان به آن اکتفا کرد.
عارف با تأکید بر اینکه بخش بزرگ دستاوردهای علمی دنیا مرهون وقف‌ها در اروپا و کشورهای غربی در قرن‌های ۱۹ است به انواع وقف‌ها اشاره کرد و گفت: وقف مالی که امروز صندوق‌ها و بنیادهای فراوانی دارد و وظیفه آن تأمین منابع مالی پروژه‌های عام‌المنفعه است. یک مدل وقف، وقف معنوی است که محقق با آرامش صرفا به دغدغه علمی خود می‌پردازد. وقف دیگر وقف زیرساختی است که در حوزه زیرساخت‌های مورد نیاز برای پژوهش‌های برتر و تولید علم مشکل داریم.
وی با اشاره به چند نمونه از وقف‌های علمی در دنیا گفت: بنیادی در آمریکا وجود دارد که در زمینه تحقیق، توسعه، آموزش و نوآوری با کمک‌های خیرین بسیار موفق عمل کرده است. اخیرا بیل گیتس بخش مهمی از ثروت خود را به صورت نهادی در زمینه بهداشت و فناوری‌ها وقف کرد. در اروپا مؤسسه ماکس پلانک در این بخش فعالیت می‌کند. در آسیا نیز علاوه بر کشور ما که در امور خیریه و وقف پیشگام است، ژاپن و کره جنوبی نیز در فناوری و تولید علم، پیشتاز امور خیر هستند و در شاخص‌های وقف علمی نیز برجسته هستند.
عارف با اشاره به آماری در این زمینه، تصریح کرد: رشد موقوفات در سال ۲۰۲۱ (یعنی ۱۴۰۰ شمسی) در آمریکا ۲۰ درصد بوده است؛ یعنی ۲۰ درصد به تشکل‌ها و سازمان‌های خیریه اضافه شده است و رشد ارزشی آنها، ۳۵ درصد بوده است. یک میلیون و ۱۰۰ هزار دلار در امور خیریه دانشگاهی مصرف شده است. ۸۳,۷ درصد از کل دارایی‌های دانشگاه‌ها در آمریکا وقف هستند. این خیلی رقم بالایی است. دانشگاه‌های معروفی مانند هاروارد و استنفورد وقفی هستند البته خیلی هم کمک می‌گیرند اما هزینه دانشگاه‌ها از محل وقف است.
وی ادامه داد: در انگلیس ۱۲ درصد و در آلمان ۲۱ درصد از فعالیت‌های خیرخواهانه، صرف آموزش و پژوهش می‌شود. در ایران در این زمینه آماری وجود ندارد چون خیلی شاخص‌های شفافی در ارتباط با این معیارها و مسائل نداریم اما روند این موضوع در ایران خوب است اما نسبت به آنچه باید جایگاه اولی را در منطقه داشته باشیم و حرف اول را در زمینه علم و فناوری در منطقه بزنیم، عقب هستیم. به همین دلیل باید خیرین با همکاری سازمان اوقاف و وزارتخانه‌های ذی‌ربط نهضت جدی وقف را حداقل برای چند سال در بخش علمی تحت عنوان وقف علمی یا خیرین علمی داشته باشند.
عارف اظهار کرد: حتی تعدادی از خیرین مدرسه‌ساز در یکی دو سال آینده که پروند مدرسه‌ها وکلاس‌های غیر اصولی و کپری به اتمام می‌رسد، پرونده این فعالیت خیرخواهانه آنها بسته شود، به طور طبیعی باید در این قسمت فعالیت کنند.
معاون اول رئیس‌جمهور گفت: برای اینکه بتوانیم از ظرفیت خیرین کشور سازمان‌یافته‌تر استفاده کنیم، هم دولت و هم خیرین باید کارهایی را انجام دهند. نقش دولت در این زمینه، سیاستگذاری، تدوین راهبردها و در نظر گرفتن قوانین و مشوق‌های مالیاتی برای واقفین و خیرین است.
عارف با تأکید بر اینکه در ارتباط با وقف در اجرای نظر واقف نباید کوتاهی کنیم، گفت: این بی‌توجهی آثار مخرب برای خیرین دارد چون احساس می‌کنند تعهدی که به آنها داده شده، نادیده گرفته می‌شود. برنامه ملی برای تحقیقات و توسعه علمی با استفاده از منابع وقف انجام شود و باید تبیین کنیم که با چه سهم و در چه بخشی می‌خواهیم از خیرین استفاده کنیم. لذا باید بین دولت و خیرین تعاملی برقرار شود تا با ساز و کارهای توافق شده گام‌های مثبت و روبه جلو برداریم.
وی برگزاری اولین جشنواره ملی نشان نیکوکاری را کار ارزشمندی خواند و گفت: ساماندهی و جمع کردن خیرین، تعامل، همکفری و رایزنی و نشست مشترک با آنها موجب گسترش امر خیر می‌شود و دیگران نیز تشویق به شرکت در این امر خیر می‌شوند.
معاون اول رئیس‌جمهور با تأکید بر اینکه ما باید از نیت واقفین و خیرین تمکین کنیم، افزود: باید ظرفیت واقفین و خیرین براساس اولویت‌ها، اسناد بالادستی و تنگناها، ساماندهی شود تا بهره بیشتری از ظرفیت و توانایی خیرین برای حل مشکلات ببریم.
عارف در پایان با تأکید بر پیش‌قدمی در امر خیر، گفت: باید تلاش کنیم تا در راستای تعالی کشور از منابعی که در اختیار ماست، بهترین بهره را ببریم.
انتهای پیام/
نظر شما